Co łączy Igę Świątek, tegorocznego maturzystę, Czesława Michniewicza, gospodynię domową oglądającą swój ulubiony serial telewizyjny i nastolatka przeglądającego Instagrama? Każda ze wspomnianych osób doświadcza gigantycznej presji związanej z podejmowanymi aktywnościami i pokładanymi w nich oczekiwaniami, o których więcej można przeczytać w jednym z ostatnich tekstów: https://www.maturita.pl/news/czy-naprawde-potrzebujesz-100.html. Radzenie sobie z presją, która jest na nas nakładana od najmłodszych lat, ma gigantyczny wpływ na nasze zdrowie – zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Jak zatem sprawić, abyśmy to my przejęli kontrolę nad presją, a nie ona nad nami?
Być jak Natalia Boska
Efekt niekończących się dyskusji toczonych na skraju piaskownicy może być tylko jeden – ustalenie, który z bawiących się w niej chłopców jako pierwszy postawił swoje pierwsze kroki / sam skorzystał z nocnika / powiedział „rower”. Ciągłe porównywanie nie kończy się po przekroczeniu progu do domu – wówczas punktem odniesienia stają się chociażby żony i matki pojawiające się w popularnych serialach telewizyjnych. Aktywne zawodowe, doskonale radzące sobie z codziennymi obowiązkami, piękne, zadbane, starające się o kolejny awans, obowiązkowo spacerujące w szpilkach po domu – oto wizerunek, z którym konkurują współczesne kobiety. Nieodróżnianie fikcji od rzeczywistości zarówno w tym przypadku, jak i w kontekście treści umieszczanych na Facebooku lub Instagramie to generator poważnych problemów, które najczęściej staramy się spychać do zakamarków naszego mózgu. Dzięki badaniom przeprowadzonych na brytyjskim Uniwersytecie Warwick wiemy jednak, że tylko w 60% umiemy rozpoznawać, czy umieszczone w sieci zdjęcia jest prawdziwe. Wskazanie elementu będącego fałszywką udawało się jeszcze mniejszej grupie osób – dotyczyło to bowiem tylko 45% badanych. To z kolei stanowi wodę na płyn dla kolejnych filtrów, z których mogą korzystać użytkownicy mediów społecznościowych. Presja bycia fotogenicznym, wirtualnie lubianym i lajkowanym jest w wielu przypadkach znacznie silniejsza od pragnienia posiadania realnych znajomych. Dostrzeganie, że na kolejnych portalach pojawiają się zdjęcia piątkowych spotkań ze znajomymi sprawia jednak, że budzą się w nas skrywane lęki i tęsknoty. To z kolei u coraz większej grupy osób – zwłaszcza nastolatków – jest pierwszym krokiem do problemów z samoakceptacją, obniżonym poczuciem własnej wartości, fobiami, zaburzeniami społecznymi, a nawet depresją i próbami samobójczymi.
Sekrety mistrzów olimpijskich
Poza problemami związanymi z wirtualnym światem czekają na nas także te, które dotyczą rzeczywistości. Bardzo często konieczność zmierzenia się z wyzwaniem, które ma dla nas duże znaczenie, powoduje, że w naszej głowie dzieje się coś, co potocznie określamy mianem „spalenia się”. Przypomnijcie sobie niedawno oglądane zawody sportowe, na których murowani faworyci zawodzili, a nowicjusze, o których istnieniu wcześniej mało kto słyszał, stawali na najwyższym stopniu podium. Tego typu sytuacje są związane ze zjawiskiem tzw. dławienia psychicznego, czyli poradzenia sobie z danym zadaniem gorzej, aniżeli zakładaliśmy oraz słabiej niż sugerowałyby nasze umiejętności. Tym większa szansa na porażkę, im bardziej przekonujemy siebie do tego, jak wielką rangę ma dane wydarzenie. Na sportowcu, który dzięki danym zawodom może odmienić swój los, po wielu latach otrzymać wymarzone stypendium i zapewnić spokojny byt najbliższym lub stracić sponsora po kolejnym nieudanym starcie spoczywa znacznie większa presja niż na tym, który dopiero stawia pierwsze kroki na mistrzowskiej imprezie. Podobne uczucia towarzyszą uczniom, którzy przekonują siebie, że od wyniku na egzaminie z matematyki zależy ich dostanie się do najlepszego liceum w mieście lub wyjazd na wymarzone wakacje. Nadmiar oczekiwań i ich intensyfikowanie przez osoby bliskie, którym wydaje się, że taki doping ma działanie motywujące to coś, co sprawia, że potknięcie staje się znacznie łatwiejsze. Głowa 8-klasisty lub maturzysty rzadko bowiem jest w stanie poradzić sobie z obciążeniem, nad którym profesjonalni sportowcy pracują z psychologami sportowymi przez długie lata.
Nie taka presja straszna
Samodzielne wyznaczanie realnych celów, określanie granic, wizualizacje alternatywnych scenariuszy, świadome zarządzanie własnym czasem, relaksowanie się – to tylko kilka ze sposobów, o których warto pamiętać, aby nie dać się pokonać presji nakładanej przez nas samych lub przez otoczenie. Zanim więc spędzisz semestr nad szlifowaniem hiszpańskiego, bez którego nie poradzisz sobie w językowym liceum, zadaj sobie pytanie, czy dostanie się tam jest w rzeczywistości Twoim, czy też cudzym celem. Znalezienie odpowiedzi na pytanie: „Dlaczego mi na tym zależy?” oraz „Co zrobię, jeśli mi się to nie uda?”, „Jakie mam alternatywy i co jest w nich atrakcyjnego?” jest kluczowe także w kontekście wizualizowania sobie tego, co może się wydarzyć. Z przygotowywania swojego umysłu na to, co może okazać się niekoniecznie miłym zaskoczeniem, korzystają nawet wielcy sportowcy. Zanim Michael Phelps wyląduje w olimpijskim basenie, wyobraża sobie, co zrobi, jeśli nagle pęknie mu kostium. Wbrew pozorom nie jest to żart – tworzenie alternatywnych scenariuszy związanych m.in. z niedostaniem się do wymarzonej szkoły pozwala zapobiec panice i działać w znacznie bardziej racjonalny sposób.
Co ważne – dla radzenia sobie z presją niezbędne jest także umiejętne zarządzanie swoim odpoczynkiem. Zbliżający się egzamin nie jest powodem, dla którego warto spędzić 15 godzin nad książkami. Przemęczony umysł będzie miał później problem ze zmobilizowaniem się do intensywnej pracy podczas testu. Jeśli więc odpręża Cię czytanie książek, to na dzień przed maturą nie rezygnuj z tego. Nawyki, rozpoznawana przez nasz mózg jako czynności dające bezpieczeństwo i poczucie przewidywalności, także pomagają nam w kontrolowaniu emocji. Nawet jeśli będzie Ci się wydawało, że czytasz bez zrozumienia, nie rezygnuj z tego zajęcia – nie pożałujesz!
Przygotowanie do matury 2025 - nowy nabór:
Przygotowanie do matury 2026 - nowy nabór:
Przygotowanie do Egzaminu Ósmoklasisty 2025 - nowy nabór:
Odwiedź nasze kanały w mediach społecznościowych