"Jakie podręczniki z biologii polecacie do matury? Od czego zacząć naukę? Które zbiory zadań z biologii są najlepsze? Które repetytorium warto kupić?"
Zbiory zadań, repetytoria, podręczniki - to nieśmiertelny sierpniowo-wrześniowy temat, w tym roku szczególny ze względu na nową podstawę programową, która wchodzi już we wrześniu 2024.
Podpowiadamy zatem, w co naszym zdaniem warto zainwestować i jakie podręczniki, repetytoria i zbiory zadań warto kupić, co polecają naszym uczniom nauczyciele Maturity.
Początek pracy to zapoznanie się z czasownikami operacyjnymi. Jeżeli ćwiczycie je na lekcjach biologii to fantastycznie, jeżeli nie, wejdźcie na stronę CKE: https://cke.gov.pl/egzamin-maturalny/egzamin-maturalny-w-formule-2023/informatory/ i przeczytajcie INFORMATOR o egzaminie maturalnym z biologii od roku szkolnego 2022/2023. Znajdziecie w nim opis arkusza i wyjaśnienie znaczenia czasowników operacyjnych, które wskazują sposób odpowiedzi w określonym zadaniu.
Ze względu na podpisane w czerwcu 2024 Rozporządzenie zmieniające podstawę programową kształcenia ogólnego - we wrześniu na stronach CKE pojawią się nowe nowe, aktualne Informatory. Należy więc śledzić informacje publikowane przez CKE. Informatory zawierające zmiany mają być opublikowane do 1 września 2024 r. Pamiętajcie jednak, że zmiany na maturze 2025 to uszczuplenie podstawy programowej (jakie zmiany w podstawie programowej z biologii - sprawdź tu: Zmiana podstawy programowej z biologii do matury 2025). Zając więc nową podstawę (tę uszczuploną do matury 2025) oraz mając dostęp do Informatorów 2022/2023 - możesz już zacząć się przygotowywać :)
Zawsze najpierw zaczynamy od podręcznika - tego, który omawiacie na lekcjach. Sami sobie odpowiedzcie na pytania: ile treści pod rycinami, zdjęciami, schematami nie zostało przeczytane? Ilu zadań nie zrobiliście? – bo łatwe, bo trywialne. One wszystkie służą jednemu celowi – ugruntowaniu Waszej wiedzy.
Najpopularniejsze wydawnictwa to Nowa Era i Operon. Jeżeli jednak na lekcjach korzystacie z innych wydawnictw, to nie ma sensu wprowadzać następnego podręcznika.
Jeżeli coś Was zainteresuje, chcecie więcej - szukajcie starych podręczników Operonu – tych do 4-letniego liceum wg starej podstawy, operonowskich wydawnictw dla uczniów startujących w olimpiadach, czy Fizjologii organizmów z elementami anatomii człowieka Pawła Hosera wydawnictwa WSiP.
Możecie sięgnąć również do 5-tomowej wersji WSiP – tu czeka Was trochę szukania, bo treści porozrzucane są po 5 tomach, ale warto. Nie mogą jednak być to pozycje dla Was obowiązkowe.
Biologia na maturze polega na operowaniu faktami, a nie wykuciu na pamięć kolosalnej ilości szczegółów. Cały czas towarzyszyć Wam mają pytania: Po co? Dlaczego? W jakim celu?
Zawsze zdarzają się tematy, które zaciekawią nas bardziej lub inaczej - coś nam w nich nie pasuje. Wyjaśnień i dokładniejszego tłumaczenia szukamy w Biologii Cambella, Biologii Solomon lub w WSiP. To są podręczniki dodatkowe, takie „koła ratunkowe”, gdy nic już nam się nie klei w zrozumiałą całość.
Biologia Campbella – podręcznik autorstwa Neila Campbella. Podręcznik zawiera świetnie przedstawiony materiał z biologii na poziomie rozszerzonym dla studentów (Kalifornia). Bierzemy z niego to, co potrzebne nam w danym zagadnieniu. Z niego nauczymy się stawiania hipotez doświadczeń, omawiania wyników i ekologii;
Biologia Solomon – podobnie jak powyższy - przeznaczony dla studentów (Cambridge); tu świetnie jest opracowany przepływ energii, zależności, przystosowania. Traktujemy go jak SOS – tylko chwilowe rozwiązanie trudnego dla nas problemu.
Biologia – trening przed maturą – zestaw kilku podręczników, podzielonych ze względu na zakres materiału, wydany przez Wydawnictwo Szkolne OMEGA, autorstwa Bukały.
Wiedza bardzo obszerna, wkładana do głów za pomocą przysłowiowej łopaty; seria obejmuje również zadania szczegółowe – i te bardziej maturalne.
Teraz matura – biologia – VADEMECUM – repetytorium wydawnictwa Nowa Era. Jest to w praktyce streszczenie trzech podręczników Nowej Ery z biologii na poziomie rozszerzonym, zawierające w prosty sposób przedstawione wszelkie ważne informacje z tych podręczników, a także posiada przejrzyste schematy, których nie ma w podręcznikach, dzięki czemu łatwiej można zrozumieć pewne mechanizmy. Świetna książka, kiedy chcemy przypomnieć sobie kilka informacji, sprawdzić coś podczas robienia zadań, nie wertując godzinami podręcznika w celu znalezienia interesującej nas kwestii.
Vademecum WSiP – „zdasz to” - dużo szczegółów, ale jak przeczytasz osmozę i transport w roślinie - to nie zapomnisz ;) Choć język trudniejszy niż w Nowej Erze. Ale za to plansze zbiorcze i tabele pełne informacji.
Vademecum Greg – równie dobre i bardzo podobne do WSiP.
Vademecum – biologia – autorstwa Pyłki – Gutowskiej, wydane przed wydawnictwo Adamantan. Mniej szczegółowe niż Nowa Era ale równie niezłe.
Repetytorium Operonu, komasujące wiedzę z ich podręczników.
Obowiązkowo trzeba rozwiązywać dużo arkuszy CKE! Na stronie CKE są dołączane klucze – analizujemy odpowiedzi z czasownikami operacyjnymi w ręku! Równolegle zaglądamy do innych zbiorów. Generalnie w biologii jak i w chemii - im więcej zadań rozwiążesz, tym łatwiej rozwiążesz następne.
Uważajcie jednak na odpowiedzi – muszą być zgodne z czasownikami operacyjnymi! A ponieważ obecne są one dopiero od 2015 a ich lista zmieniła się w 2023 roku, wcześniejsze arkusze mogą mieć rozwiązania odpowiadające innym kryteriom! To samo dotyczy zbiorów zadań.
Świetne są również zadania z OKE Poznań, z Operonu, z Nowin, Nowej Ery, Maturity i co tam jeszcze znajdziecie w internecie. Tylko koniecznie analizujcie klucz do tych arkuszy.
W zbiorze zadań Biologia – pięćdziesiątka przed maturą Grzegorza Gola są zadania poświęcone również elementom statystyki w biologii.
Na samym początku rozwiąż zadania w podręczniku i zeszycie ćwiczeń dołączanym do podręcznika np. Maturalne karty pracy Nowej Ery – to pierwsze ćwiczenia czasowników operacyjnych i odpowiedzi na temat. Następnie sprawdź się na zadaniach zamkniętych; jeśli rozwiążesz zadanie w ciągu 1 min – tyle jest zazwyczaj na zadanie – możesz uznać, że wiesz ;)
Podstawy biologii - zestaw pytań zamkniętych – zbiór zadań zamkniętych Oficyny Wydawniczej MEDYK. Nie lekceważcie zadań testowych, tzw. a,b,c – to na nich sprawdzisz, ile wiesz i jak szybko kojarzysz.
Biologia – wybór testów – ponad 3500 pytań maturalnych i egzaminacyjnych – zbiór zadań wszelkiej maści Oficyny Wydawniczej MEDYK. Zbiór zadań zawiera wszelkiego typu zadania maturalne od 2002 roku wraz z przejrzystymi, zrozumiałymi odpowiedziami.
Na stronie biologhelp.pl znajdziecie zadania CKE z odpowiedziami, ujawniającymi się pod zadaniem, po kolejnym kliknięciu. Można je oczywiście wydrukować również osobno. Konstrukcja strony pozwala na rozwiązywanie całych arkuszy, zadań z określonych działów, zadań tylko matury w starej lub tylko w nowej formule.
W kolejnym etapie spróbuj zadań otwartych i pracy z kluczem np.:
Biologia. Zbiór zadań maturalnych – zbiór od Wydawnictwa Szkolnego OMEGA, najnowsze autorstwa Jagiełły i Przybył-Prange oraz wcześniejsze Filipskiej i Jagiełły (uwaga na czasowniki operacyjne) – co roku wydawana jest nowa edycja.
Na nich ćwiczymy czasowniki operacyjne, formy odpowiedzi, czytamy dodatkowe komentarze.
Biologia zbiór zadań matura 2023-2025 Wydawnictwa Biomedica, tom 1-4 - Zadania CKE oraz autorskie - ciekawe, wymagające myślenia i analizy tekstu źródłowego. Dostosowane do formuły 2023. Przed każdym działem krótkie repetytorium. Must have do matury.
Zbiór zadań maturalnych – biologia – poziom podstawowy i rozszerzony – zbiór zadań wydany przez Wydawnictwo Szkolne OMEGA, autorstwa Iwony Żelazny. Zbiór zadań zawiera zadania maturalne wraz z dodatkowymi podpunktami z arkuszy do roku 2014 – starej podstawy programowej. Z biologii zadania lubią się jednak powtarzać, a autorka tłumaczy dokładnie zasady logicznej odpowiedzi.
Trening przed maturą - biologia w zadaniach maturalnych – zbiór zadań, składający się z kilku części, wydany przez Wydawnictwo Szkolne OMEGA, autorstwa Bukały. Zadania ciekawe, nietypowe, dobry sprawdzian wiadomości gdy już coś umiesz.
Pamiętaj o jednym: zmiana czasownika operacyjnego w zadaniu wymaga innej odpowiedzi! Niby jej rdzeń będzie taki sam, ale sposób odpowiedzi jest znacząco inny, co decyduje o otrzymaniu lub brak punktu.
Zawsze dokładnie czytaj polecenie, odpowiedź musi się do niego odnosić, a nie zawierać wszystkiego co wiesz na ten temat.
Ćwicz rysowanie i odczytywanie wykresów na każdym dostępnym materiale. Możesz dostać polecenie narysowania wykresu, mogą również wymagać jego odczytania. Wykres jest co roku na maturze, w tej czy innej formie, ale jest zawsze!
Wydawnictwa Medyk jest również Biologia - pięćdziesiątka przed maturą Grzegorza Gola – zestaw 4 tomów zadań, w tym również z analizy statystycznej. Są to jednak zadania powtórkowe, których podpunkty, odwołujące się do wiadomości z różnych działów, pozwalają spojrzeć na materiał całościowo.
Próbne arkusze od egzaminatorów. Matura 2023+ cz. 1+2 Biomedica - przekrojowe, zbliżone formułą i trudnością do arkuszy CKE.
Teraz również możesz wykorzystać ponownie całe arkusze z biologhep.pl – sprawdzisz czas rozwiązania pojedynczych arkuszy, poćwiczysz rozwiązywanie zadań CKE, których podpunkty dotyczą różnych działów, a tekst źródłowy jednego, wiodącego w zadaniu.
W czasie pracy z arkuszami starszymi niż z 2020 roku kontroluj odpowiedzi do określonych czasowników operacyjnych, pamiętaj o wprowadzanych przez CKE zmianach.
Generalnie: im więcej przeczytasz, tym bogatszy będzie Twój język przedmiotowy. Im więcej rozwiążesz testów i sprawdzisz do nich odpowiedzi, tym łatwiej Ci będzie posługiwać się czasownikami operacyjnymi.
Jednocześnie pamiętajcie o ćwiczeniu czytania ze zrozumieniem długich tekstów. Jeśli dadzą krótsze, to zrobią nam miłą niespodziankę ;) Świetnie do tego nadaje się Wiedza i Życie (przypominam, że to w oparciu o jej teksty tworzone były niektóre pytania na poprzednich maturach).
Lektury na wakacje Wam nie zabraknie ;)
Przygotowanie do matury 2025 - nowy nabór:
Przygotowanie do matury 2026 - nowy nabór:
Przygotowanie do Egzaminu Ósmoklasisty 2025 - nowy nabór:
Odwiedź nasze kanały w mediach społecznościowych
