poziom rozszerzony
Po tych zajęciach uczeń:
• Potrafi wyjaśnić, co oznacza pojęcie „interdyscyplinarny polonista”
• Wie, jakie dziedziny nauki są związane z językiem polskim i potrafi uzasadnić swoją wypowiedź
• Wie, jakich lektur może spodziewać się w arkuszu egzaminacyjnym
• Rozumie istotę znajomości kontekstów kulturowych
• Opowiada, w jaki sposób wygląda szkielet rozprawki oraz w jaki sposób nawiązuje on do diagramu Ishikawy
• Zna zwroty ułatwiające napisanie rozprawki
• Przedstawia sposób dokonywania analizy porównawczej dwóch wierszy
• Odróżnia tezę od hipotezy oraz argument od kontrargumentu
• Wyjaśnia, czym jest antropocentryzm oraz teocentryzm
• Rozumie specyfikę sinusoidy Krzyżanowskiego
Po tych zajęciach uczeń:
• Odróżnia rodzaje od gatunków literackich
• Potrafi odpowiedzieć na pytanie: Czy epopeja i epika mają tych samych przodków? oraz uzasadnić swoją odpowiedź
• Wymienia min. 8 gatunków epickich
• Wie, jakie osoby wypowiadające się można spotkać w poszczególnych utworach literackich
• Poprawnie posługuje się terminami: chór, bohaterowie pierwszoplanowi, wątek, fabuła, didaskalia
• Wymienia min. 7 gatunków lirycznych
• Odróżnia narratora od podmiotu lirycznego
• Wymienia min. 7 gatunków dramatycznych
• Dostrzega podobieństwa i różnice pomiędzy dramatem starożytnym a współczesnym
• Rozpoznaje gatunki epickie, liryczne i dramatyczne
• Wymienia gatunki synkretyczne: satyrę, balladę oraz epopeję i potrafi je scharakteryzować
• Podaje przykłady satyry, ballady oraz epopei
Po tych zajęciach uczeń:
• Poprawnie posługuje się terminami: fonetyczne/leksykalne/słowotwórcze/składniowe środki stylistyczne
• Zna min. 12 środków stylistycznych oraz potrafi je znaleźć w tekście
• Opisuje funkcje środków stylistycznych
• Odpowiada na pytanie, czy środki stylistyczne znaleźć można wyłącznie w tekstach literackich i potrafi uzasadnić swoją opinię na ten temat
• Zna min. 5 rodzajów rymów oraz potrafi tworzyć własne przykłady
• Potrafi przeanalizować wybrany wiersz odnajdując w nim środki stylistyczne i wskazując ich funkcje
• Wie, czym jest wiersz biały
Po tych zajęciach uczeń:
• Wyjaśnia, dlaczego „Biblia” i „Mitologia” są nazywane kolebką starożytności i współczesności
• Potrafi wymienić min. 5 motywów i archetypów pojawiających się w „Biblii” i „Mitologii”
• Opowiada, jak wyglądało życie w starożytnej Grecji i Rzymie
• Wyjaśnia, jaką rolę w starożytnej Grecji i Rzymie odgrywali filozofowie
• Charakteryzuje główne idee związane z działalnością Sokratesa, Arystotelesa i Platona
• Analizuje znaczenie jaskini platońskiej
• Wskazuje różnice i podobieństwa pomiędzy stoicyzmem, hedonizmem, sceptycyzmem i epikureizmem
• Wskazuje pochodzenie związków frazeologicznych
• Klasyfikuje środki stylistyczne
• Zna główny wątek oraz bohaterów i motywy związane z „Illiadą” i „Odyseją”
• Potrafi odpowiedzieć na pytanie, czy bohaterowie dramatu mogą żyć długo i szczęśliwie
• Wie, czy jest zasada trzech jedności oraz decorum i gdzie je stosowano
• Wyjaśnia, czym jest konflikt tragiczny oraz jakie czynniki do niego prowadzą
• Rozumie pojęcie katharsis oraz hybris
• Wyjaśnia, jaką rolę w tragedii odgrywa fatum
Po tych zajęciach uczeń:
• Wie, jakie wydarzenia historyczne ukształtowały nową epokę
• Wymienia min. 3 wzorce osobowe związane z epoką
• Opowiada o tym, jak wyglądało życie kobiet w średniowieczu
• Wyjaśnia, co oznacza „hagiografia” oraz „literatura parenetyczna”
• Rozumie, dlaczego średniowieczne teksty w większości są anonimowe
• Wie, czym są zabytki języka polskiego
• Rozróżnia min. 3 rodzaje archaizmów
• Porównuje przedstawienie Maryi – matki odwołując się do utworów: „Bogurodzica” i „Lament świętokrzyski”
• Opowiada o epidemii dżumy panującej w średniowieczu
• Wyjaśnia pojęcie ars moriendi
• Szuka średniowiecznych i współczesnych nawiązań kulturowych do historii przedstawionej w „Balladynie”
• Wymienia głównych bohaterów utworu „Balladyna”
• Wskazuje min. 5 motywów występujących w utworze
• Analizuje plakaty teatralne związane ze spektaklem
• Odczytuje symbole odnoszące się do lektury i znajdujące się na plakatach teatralnych
• Wskazuje różne oblicza głównej bohaterki utworu J. Słowackiego
Po tych zajęciach uczeń:
• Wyjaśnia, co oznacza pojęcie „człowiek renesansu” i podaje przykład osoby, którą można określić takim mianem
• Wie, w jaki sposób humanizm i reformacja przyczyniły się do ukształtowania renesansu
• Wskazuje, jak wyglądała ścieżka edukacyjna w dobie renesansu
• Charakteryzuje twórczość Jana Kochanowskiego nawiązując do wydarzeń mających miejsce w jego życiu
• Rozumie, dlaczego języki narodowe pełniły tak ważną rolę w życiu w renesansie
• Omawia specyfikę pieśni, fraszek i trenów
• Wie, jaką rolę w literaturze odegrał F. Petrarka
• Charakteryzuje twórczość W. Szekspira
• Zna główny wątek oraz bohaterów i motywy związane z „Makbetem”
• W symboliczny sposób odczytuje znaczenie określonych miejsc i przedmiotów występujących w utworze
Po tych zajęciach uczeń:
• Porównuje epokę renesansu z barokiem szukając różnic i podobieństw
• Podaje przykłady potwierdzające tezę, że barok można określać mianem „epoki przesytu i sztuczności”
• Rozumie, co oznacza vanitas vanitatum, et omnia vanitas i skąd pochodzi
• Analizuje sonet „O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego”
• Opisuje główne tezy związane z działalnością Kartezjusza i Pascala oraz Woltera
• Wie, kim jest sarmata oraz co go charakteryzuje
• Wyjaśnia pojęcie „makaronizm”
• Wskazuje, w jaki sposób można interpretować współczesne memy w nawiązaniu do sarmatyzmu
• Omawia specyfikę twórczości Moliera
• Charakteryzuje główne idee związane z epoką oświecenia
• Wyjaśnia, dlaczego oświecenie nazywane jest wiekiem rozumu
• Wskazuje różnice pomiędzy nurtami filozoficznymi: empiryzmem, sensualizmem, krytycyzmem, deizmem i ateizmem
• Poprawnie posługuje się pojęciami: „bajka”, „morał”, „alegoria”
• Podaje przykład bajki, analizuje ją oraz odczytuje morał
• Wie, w jakiej epoce tworzył I. Krasicki i Z. Krasiński oraz potrafi podać przykłady ich dzieł
Po tych zajęciach uczeń:
• Wyjaśnia, co oznacza pojęcie preromantyzm oraz wie, jaki miało ono wpływ na rozwój epoki
• Zna kontekst historyczny romantyzmu
• Dostrzega powiązania pomiędzy twórczością Mickiewicza, Słowackiego, Chopina i Grottgera a wydarzeniami historycznymi
• Analizuje obraz Grottgera odczytując umieszczone na nim symbole
• Zna główny wątek i bohaterów tekstu „Romantyczność”
• Opowiada o roli kobiet w epoce romantyzmu i zestawia to z wcześniejszymi epokami
• Charakteryzuje bohatera romantycznego
• Zwraca uwagę na 2 wzorce osobowe bohatera romantycznego, rozchwianego samobójcy i mesjanistycznego wojownika
• Wyjaśnia dlaczego tytułowego bohatera utworu „Kordian” można określać mianem bohatera romantycznego
• Wie, czym jest weltschmerz
• Rozumie pojęcie „literatura epistolograficzna” i charakteryzuje głównego bohatera książki „Cierpienia młodego Wertera”
• Wymienia emocje i uczucia towarzyszące głównemu bohaterowi „Cierpień młodego Wertera”
• Zna główny wątek oraz bohaterów i motywy związane z „Dziadami” A. Mickiewicza
• Uzasadnia, dlaczego indywidualizm oraz świat fantastyczny są nierozerwalnie związane z romantyzmem
Po tych zajęciach uczeń:
• Rozumie kontekst historyczny związany z powstaniem utworu „Pan Tadeusz”
• Wie, czym charakteryzuje się epopeja narodowa „Pan Tadeusz”
• Wskazuje współczesne nawiązania do „Pana Tadeusza” m.in. w świecie wirtualnym
• Charakteryzuje zwyczaje szlachty opisane w „Panu Tadeuszu”
• Podaje przykłady tradycji kultywowanych przez bohaterów utworu
• Analizuje wątki romantyczne związane z Tadeuszem, Zosią i Telimeną
• Porównuje obraz przyrody w utworze A. Mickiewicza i innych tekstach romantycznych
• Analizuje tekst ballady „Król olch”
• Dostrzega komizm wykorzystywany w utworze A. Mickiewicza
Po tych zajęciach uczeń:
• Opowiada o przemianie wewnętrznej Jacka Soplicy
• Wskazuje na innych bohaterów filmowych i literackich doświadczających przemiany wewnętrznej
• Zastanawia się nad tym, w jaki sposób filozofowie niemieccy wpłynęli na ostateczny kształt epoki romantyzmu
• Charakteryzuje głównych bohaterów „Opowieści wigilijnej”
• Podaje przykłady bezdusznego zachowania E. Scrooge’a
• Wskazuje min. 3 utwory, w których pojawiają się istoty nadprzyrodzone
• Charakteryzuje bohaterów „Opowieści wigilijnej” zaliczanych do świata fantastycznego
• Rozważa, czy problematyka utworu może odnosić się do czasów współczesnych
Po tych zajęciach uczeń:
• Wskazuje min. 8 motywów pojawiających się w „Lalce”
• Charakteryzuje postać Wokulskiego, Rzeckiego oraz Łęckiej zwracając uwagę na ich wady oraz zalety a także cechy charakterystyczne
• Nawiązuje do motywu non omnis moriar w kontekście „Lalki”
• Interpretuje tytuł utworu B. Prusa min. na 3 sposoby
• Omawia przekrój społeczeństwa polskiego, które zostało zaprezentowane w powieści
• Prezentuje filozofię życia głównych bohaterów zestawiając to z dotychczas poznanymi prądami filozoficznymi
• Wskazuje, których bohaterów „Lalki” można określić mianem samotnych i wie, co do tego doprowadziło
• Odczytuje przesłanie utworu w nawiązaniu do pojęć związanych z pozytywizmem
• Dostrzega cechy pozytywisty u Stanisława Wokulskiego i zna przyczyny konfliktu wewnętrznego, którego doświadczał
Po tych zajęciach uczeń:
• Rozumie takie pojęcia jak „praca organiczna”, „utylitaryzm”, „praca u podstaw”, „scjentyzm”, „pragmatyzm”
• Wyjaśnia, czym jest „mowa ezopowa”
• Poprawnie posługuje się terminem „asymilacja” i wie, jak odnosić to pojęcie do kwestii żydowskiej
• Wskazuje cechy gatunkowe utworu „Mendel Gdański”
• Wyjaśnia, czym jest emancypacja kobiet i jak do niej doszło z uwzględnieniem kontekstu historycznego
• Charakteryzuje, czym jest sonet i analizuje twórczość A. Asnyka
• Potrafi przygotować felieton i wie, jakie cechy go wyróżniają
• Wymienia polskich felietonistów – dawnych i współczesnych
Po tych zajęciach uczeń:
• Wymienia głównych bohaterów utworu „Król Edyp”/”Antygona” oraz „Zbrodnia i kara”
• Wskazuje min. 5 motywów występujących w utworach
• Szuka współczesnych nawiązań kulturowych do historii przedstawionej w obu utworach
• Wskazuje różne oblicza głównych bohaterów tych utworów
• Charakteryzuje Raskolnikowa i omawia zachodzącą w nim przemianę wewnętrzną
• Wskazuje min. 3 czynniki prowadzące do przemiany wewnętrznej Raskolnikowa
• Rozważa, czy jakieś sytuacje mogą stać się usprawiedliwieniem zła
• Analizuje wiersz nawiązujący do kompleksu/mitu Edypa
Po tych zajęciach uczeń:
• Dostrzega podobieństwa i różnice pomiędzy Młodą Polską i pozytywizmem
• Wyjaśnia pojęcia takie jak „dekadentyzm”, „ludomania”, „symbolizm”, „modernizm”, „naturalizm”
• Wskazuje na współczesne odwołania do filozofii A. Schopenhauera oraz F. Nietzschego
• Wymienia polskich noblistów oraz wie, jakimi dziedzinami się zajmowali
• Podaje min. 3 utwory autorstwa polskich noblistów
• Analizuje wiersze „Eviva l'arte” oraz „Koniec wieku XIX” i wskazuje na modernistyczne postulaty w nich zawarte
• Zna twórczość S. Wyspiańskiego ze szczególnym uwzględnieniem „Wesela” i symboli w nim zawartych
• Prezentuje zróżnicowane postawy bohaterów „Wesela” względem działania na rzecz ojczyzny
• Zastanawia się nad tym, czy drabina społeczna odgrywa współcześnie ważną rolę
• Poprawnie posługuje się pojęciem „mezalians” i wskazuje, jakie teksty kultury są z nim związane
Po tych zajęciach uczeń:
• Podaje przykłady utworów groteskowych
• Charakteryzuje dramat groteskowy i analizuje jego sens
• Podejmuje próby analizy pojęć zawartych w utworze „Ferdydurke”
• Wyjaśnia, czym jest ekspresjonizm, impresjonizm oraz futuryzm
• Charakteryzuje epokę dwudziestolecia międzywojennego z uwzględnieniem kontekstu historycznego
• Wyjaśnia, co oznacza sformułowanie „pokolenie Kolumbów”
• Wie, jacy polscy pisarze zaliczani są do „pokolenia Kolumbów”
• Podaje przykłady utworów o tematyce wojennej
• Analizuje wybrany wiersz zaliczający się do literatury współczesnej
• Zapoznaje się z literaturą faktu i podaje przykłady utworów do niej zaliczanych
Po tych zajęciach uczeń:
• Wyjaśnia znaczenie tytułu powieści S. Żeromskiego oraz zna symboliczne znaczenie ważnych dla powieści określeń takich jak „szklane domy”
• Wymienia min. 3 bohaterów literackich, którzy byli idealistami
• Rozważa, czy historyczne zrywy wyzwoleńcze były pozbawione szans na powodzenie
• Charakteryzuje głównych bohaterów „Przedwiośnia”
• Szuka różnic i podobieństw pomiędzy bohaterami utworu „Przedwiośnie” oraz „Ludzie bezdomni”
• Odczytuje w sposób symboliczny tytuł utworu „Ludzie bezdomni”
• Omawia główne wątki występujące w „Ludziach bezdomnych”
• Wie, jakie cechy charakteryzują współczesnego Prometeusza
• Dokonuje oceny postępowania bohaterów obu utworów
Po tych zajęciach uczeń:
• Zna główne wątki i charakteryzuje bohaterów „Dżumy”
• Analizuje „Dżumę” w kontekście wojen i wydarzeń mających miejsce obecnie
• Charakteryzuje postawę księdza i doktora
• Zastanawia się nad sensem zmagania się z tym, co nieuchronne
• Analizuje tekst współczesnej piosenki powstałej w wyniku wybuchu pandemii
• Rozważa, jakie wady i zalety wiążą się z postępem cywilizacyjnym
• Wyjaśnia, co oznacza pojęcie „kolonializm”
• Wymienia min. 3 teksty kultury, w których znaleźć można odniesienia do postępu cywilizacyjnego
• Analizuje utwór „Jądro ciemności” zwracając szczególną uwagę na typ prowadzonej narracji
Po tych zajęciach uczeń:
• Charakteryzuje powieść historyczną
• Wymienia min. 3 utwory literackie, w których fantastyka odgrywa ważną rolę
• Zna główne wątki i charakteryzuje bohaterów wybranej powieści historycznej H. Sienkiewicza
• Wie, w jaki sposób zbudowany jest wywiad
• Streszcza utwór „Zdążyć przed Panem Bogiem”
• Wyróżnia i omawia min. 3 rodzaje patriotyzmu w kulturze polskiej
• Porównuje obraz patrioty wyłaniający się z utworów zaliczanych do epiki oraz liryki
• Przygotowuje charakterystykę współczesnego patrioty
Po tych zajęciach uczeń:
• Rozpoznaje w tekście styl potoczny, urzędowy, publicystyczny, naukowy oraz artystyczny
• Analizuje swój styl porównując go z poznanymi stylami funkcjonalnymi
• Wyjaśnia, czym jest gwara oraz jaką rolę pełni w tekstach
• Wie, czym są archaizmy, neologizmy i kolokwializmy oraz potrafi podać ich przykłady
• Poprawnie rozumie pojęcie „stylizacja”
• Wskazuje sens wykorzystywania w tekstach literackich rozmaitych stylizacji
• Posługuje się synonimami, antonimami i homonimami
• Potrafi określić funkcję danego tekstu: informatywną, ekspresywną, impresywną lub poetycką
• Odróżnia fakt od opinii
• Wie, czym jest propaganda i manipulacja
• Analizuje przemówienie wygłoszone przez ważną dla historii Polski postać
Po tych zajęciach uczeń:
• Potrafi przeanalizować wiersz W. Szymborskiej odnajdując w nim środki stylistyczne
• Porównuje wiersz W. Szymborskiej z utworem innego poety
• Analizuje życiorysy wybranych poetów
• Poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy artysta zawsze musi być niezrozumiany
• Rozumie pojęcie „poezja wyklęta”
• Wymienia min. 6 poetów
• Wyraża opinię na temat poezji dawnej i poezji współczesnej
• Odpowiada na pytanie, czy język jest tworem żywym
• Zna min. 3 poetów, którzy stali się twórcami neologizmów
• Dokonuje analizy porównawczej wybranych utworów
